فایل ورد قابل ویرایش

توضیحی مختصر از متن فایل  :

تدریس چند پایه

تعریف و اهمیت

در دوره ابتدایی کلاسی را که با حضور دانش آموزان 2 یا چند پایه ی تحصیلی و با تدریس یک معلم در یک اتاق درس تشکیل و اداره میشود ، کلاس چند پایه می نامند. با توجه به این که دوره ابتدایی 5 پایه است، بسته به شرایط مختلف و جمعیت فراگیران این کلاسها حداقل 2 پایه و حداکثر 5 پایه اند و اهمیت تشکیل این کلاسها به دلیل تشکیل آنها بر می گردد که از جمله ی آنها می توان به این نکته اشاره کرد که با توجه به کاهش جمعیت کودکان لازم التعلیم بخصوص در روستاها و مناطق کم جمعیت و از طرف دیگر ضرورت تحصیل آن ها، لازم است که کودکان محصل در پایه های مختلف در یک کلاس و در کنار هم و توسط یک معلم تربیت شده و آموزش ببینند.

تاریخچه

به قدمت آغاز تعلیم و تربیت گروهی است، زیرا قبل از بوجود آمدن تعلیم و تربیت با شرایط کنونی که به صورت برنامه ریزی شده است، امر آموزش و تعلیم و تربیت متناسب با نیازها و ارزشهای رایج هر زمان و الهام گرفته و متأثر از حکومتها، جوامع، فرهنگها، نظامها، خانواده ها و حتی فرقه ها به طرق مختلف جریان داشته است. مقایسه ی ضمنی و ذهنی کوتاهی راجع به دو نظام کنونی و قدیمی تعلیم و تربیت ما را پیش از پیش در این راه کمک می کند .

«شرایط و علل وجود کلاس های چند پایه در روستا ها »

1- پراکندگی روستاها و عوامل خاص جغرافیایی 2- کمبود جمعیت بطور اعم و کمبود تعداد دانش آموزان واجب التعلیم در برخی روستا ها به طور اخص 3- استفاده از وجود کودکان به سن تعلیم رسیده در امور کشاورزی، دامداری، قالی بافی و ... به منظور امرار معاش خانواده 4- وجود مسائل و مشکلات متعدد مالی، اقتصادی و کشاورزی در روستا ها 5- فقدان، یا نامناسب بودن راه های ارتباطی بین روستا ها و شهر ها 6- فقدان یا کمبود انگیزه ی قبول خدمت برخی معلمان در روستاهای کم جمعیت و فاقد امکانات اولیه زندگی 7- اظهار بی تفاوتی برخی از خانواده های به علت تجربه ی تلخ از بیهودگی تحصیلات ابتدایی و علوم کارایی آن در زندگی روزمره آنان و نبود امکانات ادامه ی تحصیل در دوره راهنمایی 8- عدم موافقت بیشتر خانواده های روستایی به تحصیل دختران به ویژه در مدارس مختلط 9- کمبود اعتبارات و معلم کافی برای کاهش تعداد دانش آموزان قابل قبول به منظور گشایش مدارس جدید و یا کاهش تعداد پایه های یک مدرسه 10 – بی توجهی شدید گذشته به وضع مردم روستاها از جهات مختلف و کوچ کردن بی رویه ی آنان به شهرها 11- عدم استقبال عمومی مردم روستا از تعلیم و تربیت کلاسیک .

«چگونگی اداره کلاس و تدریس برای پایه های مختلف در یک زنگ»

برای رسیدن به مهم طرق سه گانه ی اداره ی کلاس مطرح می شود که عبارت است از :

طریقه محوری : برای هر پایه درس معینی پیش بینی می شود، به طوری که حد اکثر 3 گروه از فراگیران با فاصله ی معین مستقیماً با معلم کار می کنند و برای گروههای دیگر دروسی از قبیل : خط، نقاشی، گزارش نویسی، انشاء، تمرین حساب، جمله نویسی و ... که نیاز کمتری به نظارت مستقیم آموزگار دارند منظور می شود، بنابراین چون اساس کار معلم در هر ساعت حداکثر با 3 گروه است و گروههای معینی در محور کار قرار می گیرند، این روش را، روش محوری می گویند بقیه کلاس ها را با تعیین تکلیف به انجام کارهای تمرینی مشغول می شوند، گروه خود آموخت یا گروه فرعی می نامند.

گروههای محوری را برحسب تعداد محور 1،2،3 می گویند. نکات مربوط به این روش: برای کلیه دروس هر پایه این روش استفاده می شود، نکته ی دیگر اینکه کلاس های اول و دوم تحمل کمتری داشته و بیش از 20 دقیقه در محور قرار نمی گیرند، ضمن این که آموزگار باید وقت کلاس را تنظیم و از بلا تکلیفی فراگیران جلوگیری کند باید توجه داشت که تمرینات هر درس محور برای تثبیت یاد گیری و جلوگیری از شلوغی گنجانده می شود .

روش گروهی : تدریس درس و موضوع واحد : در یک جلسه درس به کلیه ی پایه های موجود در یک اتاق درس که به روش گروهی یا یک موضوعی و یا درس همان نامگذاری می شود و به این شرح است : الف) تدریس ماده ی درسی واحد به تمام پایه ها در یک لحظه : معلم درس معینی را یکباره برای کلیه گروههای موجود در یک اتاق درس ارائه می دهد، پس از ذکر کلیات درس به طور مشترک به تناسب توانایی و اطلاعات قبلی و نیاز دانش آموزان هر پایه توضیحات اختصاصی را جداگانه در گروهها مطرح می کند، این روش برای دروسی مثل : نقاشی، هنر، خط، دینی و قرآن، ورزش و تعلیمات اجتماعی و حداکثر در 3 پایه ی نزدیک و متجانس تا حدودی عملی است ولی برای پایه ی اول عملی نیست.

ب) تدریس ماده ی درسی واحد به تمام پیه ها در یک جلسه به ترتیب نوبت : در این روش کلیه کلاس ها در یک جلسه ماده ی درسی معینی را به ترتیب نوبت درس می گیرد به این ترتیب که در یک زنگ برای تمام کلاس ها طرح درس ریاضی را آماده و ابتدا به یکی از پایه ها بصورت محور چند دقیقه تدریس نموده و پس از تعیین تکلیف به کلاس بعدی می پردازد و همین طور تا سه کلاس

3- طریقه مشترک محوری و گروهی: ترکیبی از دو روش قبلی می باشد. نکته مهم این که در هر سه روش انعطاف پذیری لازم است .

«مشکلات ، محدودیتها و معایب کلاس های چند پایه»

1- برای تربیت معلمان این کلاس ها، توجه و سرمایه گذاری فکری، مادی لازم صورت نگرفته و همیشه ضعیف ترین و بی تجربه ترین معلمان به این گونه کلاس ها راه یافته اند.

2- افراد غیر متخصص به خود اجازه ی دخالت در برنامه ریزی برای این گونه کلاس ها را می دهند

3- برخی مشکلات خاص آموزشی ویژه ی این کلاس ها عبارتند از :

الف) کمبود وقت : در صدر این مشکلات قرار دارد بطوری که در یک کلاس 5 پایه در هفته 132 ساعت ماده ی درسی وجود دارد که باید به تمامی پایه ها و تمامی دروس در این مدت اندک پرداخته شود .

ب) نقصان تجربه و کمبود اطلاعات معلمان این مدارس در جزئیات امر

پ) نامناسب بودن ترکیب سنی دانش آموزان (که بین 6 تا 15 سال متغیر است) و حال آنکه همه ی آنها در یک کلاس بوده و یک نوع تنبیه و تشویق می شوند.

ت) گرفتاریهای خانوادگی دانش آموزان. ث) ترکیب جنسی دانش آموزان دختر و پسر در یک کلاس.

ج) کوچکی فضای آموزشی و کمبود اتاق درس که مشکلاتی مثل : عدم امکان تقسیم پایه ها برای کار گروهی و تدریس مستقل معلم و عدم امکان رعایت مسائل بهداشتی و وجود محدودیتها در استفاده از وسایل آموزشی و کمک آموزشی را بدنبال دارد.

ح) نبود محیط غنی و عدم هماهنگی بین آموزش های مدرسه و خانواده.

خ) انتقادات سریع معلمان به علت نامناسب بودن شرایط زندگی و امور آموزشی .

د) فقدان تجهیزات اولیه آموزشی .مشکلات جنبی و وابسته به شرایط و محدودیتهای مدارس روستایی که برخی از آنها عبارتند از : الف) عدم سکونت معلمان و رفت و آمدهای مکرر آنها و غیبت هایشان . ب) تعطیل شدن روزهای پنج شنبه . پ) سنگینی کار معلم چند پایه . ت) مسائل انضباطی فراگیران در رابطه با مسائل مختلف کمبود عاطفی، سوء تغذیه، ضعف جسمانی و سایر شرایط زندگی ث) کوچ کردن فصلی برخی خانواده ها به سایر نقاط. ج) ترک تحصیل به دلایلی مثل کوچ مسائل اقتصادی و... چ) عدم نظارت و همکاری خانواده ها در امر تحصیل. ح) نارضایتی معلمان به دلیل داشتن شرایط سخت. خ) عدم رعایت برنامه و نظم کلاس داری. د) ضعف و عقب ماندگی تحصیلی به علت مسائل سالهای قبل. و) کمبود اطلاعات معلمان در مورد شیوه ی اداره و تدریس در این کلاس ها یک چهار چوب برای اصلاح برنامه درسی :

برنامه ی درسی تعیین شده

مرور برنامه ، تجزیه و تحلیل حداقل قابلیتهای یادگیری

تشخیص مهارتهای مرتبط و مشترک و مهارت تدریس مستقیم و غیر مستقیم

تطبیق برنامه ی درسی برای متناسب کردن آن با شرایط محلی و بومی

تهیه ی مواد آموزشی و کمک آموزشی مناسب

آزمایش و اجرای برنامه ی درسی تطبیق یافته

ارزشیابی

- نقش و وظایف معلم چند پایه و ویژگیهای کلی او

معلم چند پایه باید یک معلم مجرب و متخصص بوده و علاوه بر داشتن ویژگی های یک معلم عادی صفات و ویژگی های زیر تا حد بالاتری داشته باشد :