فایل ورد قابل ویرایش

توضیحی مختصر از متن فایل  :

 چکیده

 نوشتن فرصتی برای اندیشیدن، تجسم نمودن و به خاطر آوردن است. دیدگاه مشترک دربارهٔ نوشتن بدین قرار می‌باشد، که نوشتن برقراری ارتباط و انتقال اطلاعات و عقاید از طریق نظامی از نشانه‌های مکتوب است. در واقع نوشتن یک آفرینش و خلاقیت تام است که در یک طرف آن خلق افکار و اندیشه‌ها و در طرف دیگر نظم بخشی این اندیشه‌ها در قالب‌های زبانی مورد نظر قرار دارد.

 در اقدام پژوهی حاضر مشکلاتی که در نوشتن یک انشای مطلوب بر سر راه دانش آموزان کلاس دوپایهٔ اول و دوم راهنمایی مدرسه کوثر واقع در شهرستان علی آبادکتول وجود داشت شناسایی گردید سپس با توصیف وضعیتی که دانش آموزان و معلم در آن قرار داشتند و گردآوری شواهد 1 مسئله شفاف سازی شده، با روش‌هایی گوناگون که با توجه به مشکلات متعدد نگارشی، صرفی و نحوی دانش آموزان به کار گرفته شده بود تا حدود زیادی موانع برطرف و افق‌های جدیدی برابر چشم دانش آموزان برای نوشتن انشا باز گردید و این از بازخورد رفتار دانش آموزان و بررسی انشاهای آنان روشن گردید در نهایت یافته‌های زیر از این پروژه حاصل شد:

1- انجام فعالیت‌های گروهی باعث افزایش علاقه مندی دانش آموزان به درس وایجاد رقابت سالم دربین آن‌ها می‌گردد.

2- به کار بردن لوازم ومواد آموزشی و استفادهٔ مناسب از کتابخانه باعث عینی تر شدن مطالب وافزایش یادگیری می‌گردد.

3- انجام فعالیت‌های عملی در جریان آموزش علاوه بر تقویت رابطهٔ عاطفی بین معلم ودانش آموزان کلاس را از حالت خسته کنندگی خارج کرده، آن را، هم برای معلم و هم برای دانش آموزان لذت بخش تر می‌نماید.

واژه‌های کلیدی:

اقدام پژوهی، انشا، روش‌های نوین، مقطع راهنمایی، یادگیری

مقدمه

«بنویسید زیرا جز با نوشتن چیزی را به خاطر نخواهید سپرد» امام صاوق علیه السلام

 زبان نقش مهمی در برقراری ارتباط در جامعه دارد. عدم تسلط دانش آموزان به زبان رسمی کشور چه در بیان و چه در نوشتن، به خصوص در مناطق دوزبانه، انشانویسی دانش آموزان را با مشکلاتی مواجه کرده است.

 «سخن گفتن به فارسی برای کسانی که این زبان را از کودکی آموخته‌اند کار آسانی است، اما نوشتن به فارسی به این آسانی نیست. قدرت نگارش صحیح، نیازمند تمرین به منظور تبدیل اندیشه به کلمات درچارچوب ادبیات خاص هرکشور است».

 در نظام تعلیم و تربیت کشور ما، انشا نویسی سابقه ای دیرینه دارد، در ادبیات قدیم کلمهٔ منشی به معنای انشا نویس، فراوان به کار رفته است و منشیان نقش عمده ای در مکتوب نمودن آثار، به ویژه رسائل دیوانی داشته‌اند با این حال، انشا به عنوان یک درس، مقولهٔ تازه ای است که در آموزش و پرورش جدید باب تازه ای گشوده است و با انشا نویسی منشیان تفاوت بسیاری دارد. انشا کلمه ای است عربی بر وزن «افعال» و در لغت به معنای ایجاد، ابداع، خلق، پرورش و آفرینش است. و زبان آموزی به معنای مهارت در نوشتن مطلبی در مورد موضوعی مشخص است.

 مشخص کردن موضوع پژوهش و توصیف وضعیت موجود

اینجانب ………. با میزان تحصیلات کارشناسی در رشتهٔ زبان و ادبیّات فارسی و … سال. …. سابقهٔ خدمت، در سال تحصیلی 92-91 با سمت دبیر ادبیّات فارسی در مدرسه راهنمایی …….. واقع در شهرستان ……..، استان ………، مشغول به تدریس هستم.

 در ابتدای دورهٔ دبستان که هدف اصلی آن آموزش خواندن و نوشتن فارسی پایه است در کنار درس‌های فارسی (خواندن) و املا، درسی با نام «جمله نویسی» وجود دارد. هدف از ارائهٔ این درس (جمله نویسی) ایجاد توانایی اولیهٔ نوشتن فعال در دانش آموزان است. بدین معنی که پس از آموزش نوشتن غیر فعال (رونویسی) و آموزش نوشتن نیمه فعال (املا) به مرحلهٔ آموزش نوشتن فعال یا خلاق می‌رسیم.

 این مرحله با درس جمله سازی آغاز می‌شود و با درس انشا ادامه می‌یابد و دانش آموزانی به این مهارت دست می‌یابند که پیام‌های خود را به صورت سخن نوشتاری، تولید و به مخاطب فرضی یا واقعی ارائه نمایند

 جمله سازی در واقع مقدمه ای است برای آماده سازی دانش آموزان در درس انشا. در جمله سازی است که دانش آموزان می‌توانند اولین تجربیات و خلّاقیت نوشتاری را کسب کنند و با انواع جمله‌های خبری، پرسشی، امری و تعجبی آشنا شوند دانش آموزان جایگاه انواع مقوله‌های صرفی مثل گروه اسمی، ضمایر و ... را در ساخت جمله می‌آموزند و قواعد نحوی موجود در دستور زبان فارسی را به طور غیرمستقیم تجربه کنند. در هرجمله ای هم که توسط دانش آموزان نوشته می‌شود دو اصل مورد توجه می‌باشد:

الف – پیام جمله: که باید از لحاظ معنایی و حقایق برون زبانی صحیح و متناسب باشد

ب- ساخت نحوی جمله: که باید با اصول و قواعد ساخت جمله در زبان فارسی منطبق باشد

 در بین بیشتر دانش آموزان درس انشا درس مسأله داری می‌باشد، که بیشتر بچه‌ها در این امر به کتاب‌های کمکی یا اولیای خود متکی هستند. در برنامهٔ آموزش انشا در دورهٔ دبستان و حتی در مقاطع دیگر هم آن چنان به فرآیند نوشتاری توجه نشده است و ساعت درس انشا با تمرکز بر محصول نوشتار اداره می‌شود. و توجه به وجه آموزشی انشا نیز اندک می‌باشد. تنها به ارائهٔ موضوع و قرائت انشاهای دانش آموزان اکتفا می‌شود و این به آن معنا است که: «از دانش آموزان چیزی می‌خواهیم که به آنان یاد نداده‌ایم». یعنی موضوعی را مشخص می‌کنیم و دانش آموزان بدون ایجاد انگیزهٔ قبلی و آموزش قواعد جمله سازی و کار برد واژه‌های مربوط اقدام به نوشتن می‌کنند یا مستقیماً از کتابی رونویسی می‌کنند و یا اولیای آنان برای آن‌ها دیکته کرده و می‌نویسند. بدون این که خلاقیت فکری ایجاد کنند وبه تفکر بپردازند. دانش آموزان کلاس دوپایهٔ اول و دوم مدرسهٔ من نیز در درس انشا از نظر جمله نویسی در ارتباط با موضوع بسیار ضعیف بودند و اکثر جملات و انشاهای آن‌ها کلیشه ای بوده و نوشتن انشا به صورت موضوعی و کلیشه ای نه تنها باعث ابتکار و نوآوری نمی‌شود، بلکه سبب د لزدگی از این مادهٔ درسی نیز می گردداز مشکلات دیگر نوشتاری آنان؛ رعایت نکردن ارکان جمله و نوشتن به زبان عامیانه بود در نتیجه، همهٔ این نکات مرا بر این داشت تا باتوجه و ژرف نگری بیشتری بر این بیندیشم که «چگونه می‌توانم مهارت انشانویسی دانش آموزان کلاس دوپایهٔ اول و دوم راهنمایی را افزایش دهم».

گردآوری شواهد 1

 پس از شناخت مسألهٔ مورد پژوهش باید با برنامه ای مدون به جمع آوری اطلاعات می‌پرداختم. لذا با کمک ابزارهایی نظیر مصاحبه، پرسش نامه، ارائهٔ چک لیست‌ها و بررسی اسناد و نمرات سال قبل، مشاهدهٔ مستقیم عملکرد دانش آموزان و بررسی دفاتر انشای آن‌ها با همکاران، مدیر، و تعدادی از بچه‌ها و والدینشان هم فکری نموده و به منابع کارامد در زمینهٔ عیوب نوشتن، فن نویسندگی پرداختم.

 هر یک از آن‌ها نظرات خود را پس از دیدن انشاهای بچه‌ها و چک لیست‌های موجود اعلام می‌کردند و من نیز تمامی آن‌ها را بررسی و ثبت می‌نمودم وبه صورت جدول مختلفی نظیر جدول برنامه ریزی جمع آوری اطلاعات شواهد 1 و جدول آماری شواهد 2 ترسیم می‌کردم و در حین کار به مطالعهٔ منابع و آثار ارزشمندی در این مورد می‌پرداختم. نتایجی که از جمع آوری شواهد به دست آمد بدین قرار بود:

الف) درهنگام نوشتن انشا اظهار ناتوانی می‌کردند

ب) به درس انشا علاقه نشان نمی‌دادند

ج) درجمله سازی از جملات تکراری استفاده می‌کردند

د) انشاهای نوشته شده بسیار کوتاه و تکراری و بیشتر به زبان عامیانه بود

و) ارکات جمله و نکات دستوری را رعایت نمی‌کردند

ه ) علائم سجاوندی را رعایت نمی‌کردند

ی) در خلاصه نویسی، خلاصه گویی و باز نویسی و باز آفرینی بسیار ضعیف عمل می‌کردند

س ) میانگین نمرهٔ سال قبل دانش آموزان نسبتاً پایین بود