مقدمه

در نظام آموزشی کشوری که اهداف کلی آموزش و پروش آن توسط کارشناسان تعلیم و تربیت ؛ متخصصین و مشاوران آموزشی  زیر نظر فلاسفه و نظریه پردازان یاددهی ویادگیری ترجیحاًً خارجی بدون توجه به نیاز جامعه و آینده نگری نوشته شده و اهداف جزیی بصورت محتوای آموزشی از قبلل آماده شده در پشت در های بسته در ساختمان های بلند وزارت آموزش و پرورش در جلساتی که افراد گاهاً کلاس لمس نکرده ، گرد گچ تخته سیاه نخورده ،  در کپر ننشسته وبا مدرسه کوچ نکرده و کلاس چند پایه درس نداده و ....تنظیم و تالیف می شود، به مدارس و معلمان بدون توجه به تفاوت های فردی  دانش آموزان و انواع هوش آنها ابلاغ می شود .

علل افت تحصيلي

از جمله مهمترین آفت های تحصیلی دانش آموزان افت تحصیلی می باشد. که می توان گفت : نزول سطح علمی و کم شدن نمرات نشانه ای از افت تحصیلی است. جهت برطرف کردن این اشکال لازم است که عوامل ایجاد کننده آن را بشناسیم. بنابراین شناخت عوامل موثر در افت تحصیلی بهترین راه برای پیشگیری از آن می باشد . در ادامه توضیح هر یک از عوامل آمده است :

1- عوامل فیزیکی یا جسمی مانند بیماری ، ضعف شنوایی و بینایی 
2- عوامل ذهنی و روانی ، میزان هوش
3- نداشتن هدف
4- نداشتن انگیزه 
5- نداشتن اعتماد به نفس
6- ضعف اراده
7- نداشتن برنامه ریزی درست 
8- نداشتن روش مطالعه مناسب
9- مهارت مطالعه نادرست

- عوامل مربوط به خانواده :
1- اختلال خانوادگی ، طلاق ، وجود نامادری یا ناپدری 
2- اختلاف فرزند با خانواده ، لجبازی با والدین و اعتراض به جو خانوادگی 
3- وابسته کردن فرزندان به والدین جهت انجام تکالیف بخصوص در دوران ابتدایی
4- تحقیر ، سرزنش و مقایسه نادرست فرزندان با همسالان موفق 
5- تغییرات منفی در خانواده مانند ورشکستگی سیاسی و اقتصادی و اعتیاد 
6- تغییرات سریع و غیر مترقبه ارتقایی سطح اقتصادی یا سیاس

- عوامل مربوط به مدرسه :
1- شوخی های نابه جا و مزاحمت گروه همسالان
2- رفتار نامناسب عوامل اجرایی مدرسه مثل مدیر و معاون و نمره دادن دبیرو ...

- عوامل مربوط به اجتماع 
1- دوست ناباب 
2- استفاده نادرست و بی رویه از کلوپ های ورزشی ، بدن سازی و ...
3- استفاده نادرست از کافی نت و گیم نت 
4- گذراندن وقت زیاد در خیابان و خارج ازمدرسه

والدین موفق

وقتی صحبت از افت تحصیلی می شود ، منظور تکرار پایه تحصیلی د ر یک د وره و ترک تحصیل پیش از پایان د وره است. به عبارت د یگر افت تحصیلی شامل جنبه های مختلف شکست تحصیلی، چون غیبت مطلق از مد رسه، ترک تحصیل قبل از موعد مقرر، تکرار پایه تحصیلی، نسبت میان سنوات تحصیلی د انش آموز و سال های مقرر آموزش و کاهش کیفیت تحصیلات می شود . منظور از افت تحصیلی کاهش عملکرد تحصیلی و د رسی د انش آموز از سطح رضایت بخش به سطح نامطلوب است.

 افت تحصیلی یعنی اینکه د انش آموز د ر هنگام تحصیل بعد از یک د وره موفقیت تحصیلی یا متوسط، به تد ریج ظرفیت یاد گیری او کاهش یافته و یا تکرار پایه تحصیلی د اشته باشد . به طورکلی نمرات او نسبت به ماه قبل یا سال های قبل سیر نزولی محسوس از خود نشان می د هد . افت تحصیلی به عنوان شاخص اتلاف آموزشی، از نظر مفهوم عام به هرگونه ضعف د ر سواد آموزی و یا وجود بیسواد ی گفته می شود . اما از نظر مفهوم خاص عبارت از محقق نشد ن انتظارات آموزشی و شکست د ر اهد اف آموزشی است و نا بسامانی د ر فرآیند یاد د هی - یاد گیری را در برمی گیرد . ناکامی های تحصیلی به شکل گریز از مدرسه، تجدیدی، مردودی و ترک تحصیلی به منصه ظهور می رسد .

 عمد ه ترین د لایل افت تحصیلی

 ۱) عوامل فرد ی: شامل هوش، توجه و د قت، انگیزه، هیجانات و آشفتگی های عاطفی و نارسائی های جسمی.

۲) عوامل خانواد گی: شامل روابط خانواد گی، فقر مالی و اقتصاد ی، فقر فرهنگی والد ین، فقد ان والد ین یا والد .

۳) علل آموزشی مدرسه: شامل شیوه تدریس معلم، برنامه درسی مدرسه، پیشداوری معلم، شرایط فیزیکی کلاس، ارزیابی های ناد رست معلمان از عملکرد د انش آموزان، پایین بودن نسبت معلم به د انش آموزان، کمبود معلم مجرب، آموزش دیده و علاقه مند به تدریس و تحت پوششش قرار نگرفتن دانش آموزان واجب التعلیم.

راه های کاهش افت تحصیلی

 افت تحصیلی موضوعی غیر قابل حل نیست، اما حل آن هم یک باره و ناگهانی و با شیوه های آنی میسر نیست. برای مقابله با این پد ید ه، به برنامه ریزی های د رازمدت و زیربنایی احتیاج است. برنامه هایی که بر اساس واقعیت های اجتماعی باشند و ضمانت اجرایی به عنوان یکی از اصول برنامه ریزی آموزشی را د اشته باشند .

الف) برنامه های د رازمدت یا بنیادی: این برنامه ها تدابیر زیربنایی است که یک سیاست کلی را د ر نظام آموزشی می طلبد . برخی از جزئیات این  روش ها عبارتند از:

 ۱) تجدید نظر در نظام ارزشیابی.

 ۲) کاهش تعداد د انش آموزان هر کلاس.

 ۳) ارزیابی هوشی دانش آموزان قبل از دبستان.

 ۴) فراهم کردن امکانات آموزش و پرورش.

 ب) برنامه های کوتاه مدت: جزئیات این برنامه ها به شرح زیر است:

 ۱) تهیه به موقع کتاب های د رسی و فراهم آورد ن وسایل کمک آموزشی.

 ۲) همکاری نزد یک اولیاء مد رسه و والد ین.

 ۳) ارزیابی عملکرد معلمان و تشویق معلمان کارآمد .

 ۴) تقویت انگیزه های د رونی دانش آموزان.

 همچنین تغییر د ر نگرش های آموزشی معلمان، تغییر د ر سبک های مد یریت مد ارس، نوآوری د ر روش های تد ریس، اصلاح فرآیند یاد دهی- یاد گیری و توجه به مشارکت مرد می می تواند در کاهش مسائل آموزش و پرورش به ویژه افت تحصیلی مثمر ثمر باشد .

بهره گیری از مطالعات تطبیقی یعنی استفاد ه از تجربیات سایر کشورها نیز د ر این زمینه می تواند مؤثر باشد . به عنوان مثال د ر هند راه های زیر را به کار برد ه اند :