شادی در دانش آموزان

 - چگونه یک دانش آموز می‏تواند همواره شاد باشد؟

 - آیا فقط با کسب موفقیت‏ها و کامیابی‏هایی که مورد تأیید جامعه است، می‏توان به شادی و نشاط رسید؟

- آیا شادی تنها در قالب‏های ظاهری تجلی می‏یابد یا نمودهای غیر ظاهری نیز دارد؟

- چه ارتباطی میان شادی و نشاط و ارضای نیازهای اساسی انسان وجود دارد؟

-آیا نمی‏توان گفت انسان شاد انسانی است که نیازهای واقعی‏اش به طور مناسب ارضا شده است؟

در نگاه قرآنی، مراحل متعالی و برتری از کمال وجود دارد ، این مراتب از کمال با بهجت و سروری نامتناهی و بیکران همراه است ، از طرفی انسان نیز موجودی است که شایسته این شادی و رضایت و خشنودی می‌باشد، لذا انسان سعید که سرور و شادی همیشگی و مستمر دارد هرگز به شادی مقطعی و گذرا دلخوش نبوده و بسنده نمی‌کند. مشخصه شادی مستمر و سعادت حقیقی این است که دائمی بوده و برای آن کرانه ای نمی‌توان تصور کرد ، حال آن که شادیهای گذرا ، محدود به یک مقطع بوده حضوری غیردائم و لحظه ای داشته و بعضاً به حالت مقابل خود، یعنی غم و‌اندوه مبدل می‌گردد. مطابق تعابیر دینی جایگاه شادیهای طبیعی و دنیوی که با لذات مادی و محسوس همراهند در زندگی مادی است وجایگاه شادیهای معنوی واخروی دربهشت های مختلفی است که درطول یکدیگرقرارداشته وبرترین آنها درعالیترین بهشت ما یعنی جنت رضوان الهی، همان بهشتی که خداوند سبحان در آن حضور داشته و زیبایی وجمال خود را در آن آشکار ساخته است، جای دارد. قرآن کریم ، در مورد شادی که احساسی ضروری برای انسانها محسوب می‌شود مطالببسیاری بیان نموده است. تعابیر این کتاب مقدس با شادیهای دنیوی مخالف نیست، بلکه مهم نوع شادی است ، شادیهایی که لطمه به دیگران می‌زند ویا دارای قبح اخلاقی و مذهبی می‌باشد و درتضییع حقوق خداوند ، خود فرد و سایرافراد نقش دارد ، در نظر قرآن کریم نکوهیده و دارای عذاب اخروی می‌باشد . اما شادی برای تفریح در صورتی که قبح اخلاقی نداشته باشد در نظر قرآن کریم اشکالی ندارد. گشت و گذار درطبیعت و مشاهده نعمتهای زیبای خداوند موجب شادی وآرامش درونی می‌شود وانسان را ازحالت غم و افسردگی رها می‌سازد که علاوه بر درک تجربی، این مطلب در بسیاری از آیات قرآن بیان شده است .

نشاط وشادی در سیره معصومان(علیه‌السلام  )نشاط و سرور بخشی از سرشت انسان است. بدین جهت قوانین روح‏بخش اسلام به پیروان خود نشاط و شادمانی می‏بخشد. پیامبرخاتم ‏نیزهمیشه شادمان بود و براین امرتاکید می‏ ورزید. افزون ‏براین، بعضی ازروایات نشان می‏دهد معصومان(علیهم السلام) در کجا و در پی چه مسایلی شاد می‏شدند و برای شاد بودن چه برنامه‏هایی ارائه می‏کردند. پیامبراکرم (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله) با یارانش مزاح می‏کرد ، اجازه می‏داد یاران با وی مزاح کنند و گاه به شوخی یاران با یکدیگر ، گوش می‏سپرد و تبسم می‏فرمود . او هرگز شادیهای یارانش را برهم نمي‏زد مگر وقتی ‏ سخن یا عملی خارج از محدوده شرع از آنها مشاهده می‏کرد. آیا ظاهر شدن آثار آن همه خوشحالی برچهره شریف پیامبر و یادیگررهبران امت در اثرعملکرد خوب برخی از پیروان وعلاقه‏مندان دلیل سرور و شادمانی اهل‏بیت(علیهمالسلام) نیست؟ البته این شادمانیها با عربده کشی‏ها و خنده‏های غیر مجازی که‏ گاه به سلامت و امنیت و نشاط و حتی حیثیت ‏یک ملت و مذهب زیان ‏می‏رساند، تفاوت دارد. آن گونه شادیها را نه دین تایید می‏کند نه عقل سالم.

 تعریف شادی از دیدگاه روانشناختی

روانشناسی به نام دیوید مایرز سلامت روانی فرد را در میزان داشتن سر خوشی فرد می داند و سرخوشی (خوشحالی) را چنین تعریف می کند: " نوعی احساس امنیت ، احساس اینکه زندگی به طور کلی به خوبیمی گذرد " این حالت خوشی و نشاط ، آنی و زودگذر نیست، ودارای دوام نسبتا پایداری است که بستگی به عوامل متعددی دارد . به گفته " مایرز " خوشحالی به سن یا میزان درآمد ، مرد یا زن بودن بستگی ندارد، ولی با بعضی خصوصیات شخصیت فرد، وجود تناسب بسن شغل و مهارت های او ، داشتن روابط نزدیک بادیگران و برخورداری از اعتقادات مذهبی و عمل کردن به آنها مربوط است. طبق این نظر ، بهترین عوامل پیش بینی کننده خوشی ، ثروت و زیبایی یا شهرت نیست ، اما افرادی که بیشتر احتمال دارد خود را آدم های سرخوشی تعریف کنند، دارای صفات یا ویژگی های مشخص هستند که در ادامه آمده است."

 ویژگی های افراد با نشاط

احترام به خود: به جنبه های خوب و مثبت خود بیشتر توجه می کنند و محدودیت هایشان را می پذیرند.

خوش بینی : افراد سرخوش به جنبه های روشن و مثبت حوادث نگاه می کنند و انتظار دارند نتیجه کار خوب باشد و هر گاه چنین نشود ، آنان شکست و ناکامی خود را امری کوچک و گذرا تلقی می کنند و می کوشند راه حل تازه و بهتری برای مشکل خود بیابید.

 تسلط شخصی: افراد سرخوش، احساس می کنند که ارباب و صاحب اختیار سرنوشت خود هستند. چون احساس می کنند که اختیار زندگی خود را در کف دارند ، به صورتی همسان از داشتن احساس سرخوشی خبر می دهند.

افزودن براین چهارویژگی اصلی شخصیت ، احتمال بیشتری وجود دارد که افراد سرخوش ازبدن سالم و متناسب بهره مند بوده، هدفها وتوقعات واقع بینانه ای داشته باشند وضمن سود جستن ازروابط مناسب، دوستانی صمیمی داشته وازایمان مذهبی یا روحانی برخوردارباشند که ازآنان حمایت می کند ، به زندگیشان هدف و مقصد می بخشد و انان را چنانکه هستند می پذیرد. سرخوشی نه تنها احساس خوبی به فرد می دهد، بلکه برای سلامت جسمی نیزخوب است بارها محققان پی برده اند که سلامت ( جسمی و روانی ) و سرخوشی دست در دست هم کار میکنند و البته چنین یافته علمی به هیچ وجه شامل چیز تازه ای نیست ، هزاران سال پیش سلیمان نبی گفت : قلب شاداب به اندازه دارویی موثر بهر انسان فایده می رساند ولی روحی شکسته استخوان ها را خشک می کند. و البته جای هیچ تردید نیست که یادگیری نیز در فردی با روان سالم شکل می گیرد هر چقدر روان فرد از سلامت بیشتری برخوردار است میزان،عمق وپایداری یادگیری نیز بیشتر است. درراستای پرورش سرخوشی و نشاط ، موارد و توصیه های زیر در متون مختلف روان شناسی آمده است. توصیه های موثر بر افزایش نشاط از دید روانشناسان : - تلاش در وقت گذاری و رسیدگی به خود : کمک به رفع نیازهای دیگران بدون شناسایی و ارضای نیازهای فرد نا ممکن است . باید فرد توجه کند که چه کارهایی او را خوشحال می کند ، سپس وقت کافی برای انجام دادن آنها در نظر بگیرد . - سرمایه گذاری در روابط نزدیک و صمیمانه : باید هر فرد وقت و محبت خود را به اشخاصی که دوست دارد هدیه دهد. - تلاش در به انجام رساندن کارها مورد علاقه : هر فرد باید ، دنبال مبارزه طلبی هایی بگردد که به ارضای نیازخود برای انجام دادن کارهای دارای معنی وهدف ازنظرخود کمک می کند . هم چنین باید از فرصت های نامنتظر برای آزمون چیزها وکارهای متفاوت استفاده کند . -دادن نیرو و انرژی به خود : رسیدگی به وضع سلامت جسمانی برای مراقبت از سلامت روان اهمیت دارد . - پرهیز از افراط و تفریط : روحیه همه گاهی قوی و گاهی ضعیف می شود . ولی باید سعی کرد که به نوعی حالت تعادل یا حد وسط رسید.

 -خوش بین بودن : اگر فرد همواره در پی آن باشد که ببیند در زندگی چه کمبودهایی دارد ، آن عیبها را خواهد یافت واحساسش نسبت به خود ازآنچه هست بدتر خواهد شد . باید فرد به دنبال جنبه های و جلوه های مثبت زندگی خود بگردد

. - نوع دوستی : نیکی کردن به دیگران ممکن است باعث شود فرد احساس خوبی و شادی کند. نوع دوستی ، کمک یا بخشش به دیگران بدون توجه به نفع شخصی ، احساس احترام به خود را افزایش می دهد . نوع دوستی و هم چنین ممکن است به کاهش فشارهای روحی و جسمی بینجامد و از سلامت و تندرستی فرد محافظت کند .

بیشتر ما افرادی نوع دوست هستیم . ما تا آنجا که توان داشته باشیم به امور خیریه کمک می کنیم ،برای کمک به سالمندن یا از کار افتادگان داوطلب می شویم ، به افراد بی سواد خواندن و نوشتن یاد می دهیم و یا آماده ایم به عنوان برادریا خواهربزرگترکودکان ونوجوانان نیازمندعمل کنیم . دلیل عمده انجام دادن این کارها آن است که ما صمیمانه می خواهیم به دیگران یاری دهیم.

 احسان و بخشش به همان اندازه که به دریافت کنندگان کمک میکند ، برای بخشندگان هم مفید است. بسیاری از افرادی که برای انجام دادن امورخیرداوطلب می شوند ازنوعی احساس سرشار ازعافیت خبرمی دهند که به ( نشاط کمک کنندگان ) مشهورشده است . این حالت ، نوعی احساس آرامش و رهایی ازاسترس ، افزایش انرژی ، گرمی ، افزایش احساس با ارزش بودن و حتی کاهش احساس درد و ناراحتی را شامل می شود .

هانس سلامی (Hans selye) بنیانگذار پژوهش در زمینه استرس ، همکاری با دیگران به خاطر خود را با عنوان ( خودخواهی نوع دوستانه ) توصیف کرده است که ما از طریق آن ، با کمک به دیگران برای تامین نیازهایشان ، نیازهای خود را نیز بر آورده می کنیم . این مفهوم در واقع تعبیر جدیدی ازقانون اخلاق طلائی مشهور است ( با دیگران همچنان رفتار کن که میل داری آنان با تو رفتار کنند ) تفاوت مهم در آن است که شما با ابزار دوستی و کمک کردن به همسایه خود ، محبت و کمک او را به سوی خود جلب می کنید .

 -شوخ طبعی: شوخ طبعی ومزاح ، که به ما اجازه می دهد ترسها و دیگراحساسات منفی خود را بدون ایجادناراحتی برای خودمان یا دیگران بیان کنیم. یکی ازسالمترین راه های مقابله با فرازونشیب های زندگی است.

 بنابراین دکتر ویلیام فرای (Williamfry) استاد دانشگاه استانفورد که تاثیر های خنده و شوخی را بر سلامت جسمی و روحی به مدت 3 سال مورد بررسی قرار داد ، خنده در هر روز به اندازه 10 دقیقه ورزش قایق سواری و پارو زدن برای کار کردن قلب و عروق بدن مفید است . همچنین باعث تغییر شکل امواج مغزی و ضرب آهنگ تنفس می شود ، از احساس درد می کاهد ترشح هورمون های مربوط به استرس را کاهش می دهد و با افزایش فعالیت سلولهای کشنده طبیعی بتعث تقویت ایمنی بدن در مقابل بیماری ها می گردد.

شوخی و خنده روش هایی برای بیان عواطف صادقانه ، غلبه بر ترس و تردید و برقراری ارتباط با دیگران است . حتی در زمان ابتلا به بیماری های درمان ناپذیر و مرگ بار ، شوخی می تواند به افراد کمک کند که روزهای آخرزندگی خود را با شادی و نشاط سپری کنند . فایده دیگر شوخی کمک به فرونشاندن خشم و عصبانیت است ، تقریبا امکان ندارد که انسان هم بخندد و هم عصبانی بماند.

 - داشتن روابط اجتماعی : برقرار کردن ارتباط با دیگران به بهبود سلامت جسمی و روانی کمک می کند ، داشتن روابط گروهی با کاهش هورمون های مربوط به استرس به حفظ تندرستی یاری می رسانند .

 -حفظ سلامت جسم : نگه داشتن سلامت بدن ، به وسیله ورزش وتغذیه صحیح ، به سلامت فکرو روان کمک می کند.علت این موضوع آن است که ورزش میزان بعضی مواد شیمیائی موجود درمغزرا تغییرمی دهد و جریانخون وجذب اکسیژن را می افزاید . این تغییرات می تواند بردستگاه اعصاب مرکزی اثرگذارند ودگرگونی خوشایندی را در احساس و حال فرد به وجود آورند. ورزش همچنین به ایجاد تغییرات روانی تدریجی می انجامد.

     فعالیت بدنی به خودی خود می تواند در ذهن انسان را از تمرکز به افکار مزاحم و آزار دهنده باز دارد . کسانی که به طور مرتب ورزش می کنند به نوعی احساس مهارت و تسلط بر خود دست می یابند و عصبانیت و نگرانی خود را با حرکات ورزشی تخلیه می کنند .

این تغییرات در امر تغذیه صحیح نیز ایجاد می شود داشتن چندین عره غذایی کم حجم ولی مغذی و همچنین استفاده صحیح از مواد غذایی از جمله عوامل تاثیر گذار بر روان هستند .