فایل ورد قابل ویرایش

توضیحی مختصر از متن فایل  :

مقدمه :

نقش معلم در تربیت دانش آموز بر هیچ کس پوشیده نیست ، تماس نزدیک بین معلم و دانش آموز و نفوذی که معلم بر دانش آموز دارد نقش مهمی در علامت فکری و روانی ایشان ایفا می کند و ممکن است به شیوه های گوناگون مثل تقلید الگوسازی و گاهی اوقات همانندسازی بروز کند . معلم باید علاوه بر نقش تربیتی و پرورشی که در مدارس انجام می دهد الگودهی را به عنوان یک ابزار تربیتی مورد استفاده قرار دهد . معلم به دقت ، تفکر دانش آموزان را تحت نظر قرار می دهد در مواقع مناسب توجه آنان را به کل هستی و مبدا خلقت جلب نماید و همچنین با رفتار خود ارزش ها را در دانش آموزان درونی سازد .

روانشناسان و مربیان تعلیم و تربیت معلم را مرجع واقعیت برای کودک می دانند ، در این حیطه از آنان انتظار می رود رفتار فعالیت های معمولی خویش را براساس اصول و ضوابط سلامت روان مورد آزمون و ارزشیابی قرار دهند و با آزمون نگرش ها و احساسات ، ارزشها و رفتار خویش از سویی و مشاهده ی کودکان و تعبیر و تفسیر رفتار آنان و کشف مشکلاتشان می توانند موفقیت های آموزشی را در جهت مثبت ، پیشگیری و یا درمانی از نو سازمان دهند.

شناخت توانائیها ، نیازها ، ناسازگاریها و ویژگیهای رفتار و خصوصیات روانی کودکان و نوجوانان از اهمیت ویژه ای برخوردار است . این شناخت باعث درک کودکان می شود و همچنین زمینه ای برای برنامه ریزی و به کار بردن امکانات آموزشی و پرورشی می شود ، مادامی که کودکان نتوانند تحمل کردن مدرسه را یاد بگیرند کوشش در زمینه ی یادگیری آنان بی ثمر خواهد بود . کودکان آسیب پذیر از لحاظ عاطفی را نمی توان مجبور به شرکت در فعالیتهای مدرسه کرد مگر آن که بتوانند معلم و مدرسه را بپذیرند و به آن اطمینان و اعتماد کنند ، فشار بر چنین کودکانی تنها براساس تهدید در آنان می افزاید و این افزایش به نوبه ی خود اضطراب نفرت و اشکال مختلف رفتار منفی گرایانه را در آنان تشدید می کند.

شيوه هايي جهت علاقه مند كردن دانش آموزان دوره ابتدايي به مجلات رشد

شيوه هاي عملي جهت علاقه مند ساختن دانش آموزان دوره ابتدايي به مجلات رشد مقدمه مجلات رشد دوره ابتدايي در سه عنوان ،رشد كودك براي دانش آموزان آمادگي و پايه اول ، رشد نوآموز براي دانش آموزان پايه دوم وسوم و رشد دانش آموز براي پايه چهارم وپنجم منتشر مي شود . مجلات رشد كودك ، نوآموزودانش آموز به صورت ماهنامه از سوي دفتر انتشارات كمك آموزشي سازمان پژوهش و برنامه ريزي آموزشي وزارت آموزش وپرورش به طور ميانگين با شمارگاني بيش از هفتصد هزار جلد براي هر عنوان منتشر مي شود . به نظر مي رسد مجلات رشد در اكثر مدارس جايي براي خود در بين دانش آموزان باز كرده باشد . درنگارش ، چاپ وانتشار اين ميزان مجله يقينا بايد علاقه و نياز هاي مخاطبان مدنظر قرار گرفته شده باشد . در اين ميان عوامل متعددي سبب علاقه مندي دانش آموزان نسبت به اين رسانه آموزشي مي شود كه به برخي از آنها به شرح زير اشاره مي شود : عوامل مؤثر در علاقه مندي دانش آموزان به مطالعه وكتابخواني 1. خانواده : خانواده به عنوان نخستين پايگاه آموزش وپرورش و از اساسي ترين عوامل تشكيل دهنده شخصيت كودك است) اگر به خانواده به عنوان يك عامل اساسي در ايجاد علاقه نسبت به مطالعه توجه كنيم ، ابتدا بايد در يك تقسيم بندي كلي خانواده ها را به سه دسته تقسيم كنيم  خانواده هايي كه به مطالعه عادت داشته و به رشد فكري فرزندان خود علاقه مندند  خانواده هايي كه تحصيل كرده هستند اما به كتاخواني ومطالعه علاقه اي ندارند  خانواده هايي كه سواد چنداني نداشته يا بي سوادندو معمولاخانواده هايي كه به علت فقر فرهنگي يا بي سوادي به مطالعه بي علاقه اند نمي توانند در علاقه مند كردن وايجاد انگيزه نسبت به خواندن در فرزندانشان نقشي چنداني داشته باشند . از طرف ديگر اگر والدين به مطالعه علاقه مند باشند فرزندان هم با كتاب و مطالعه بهتر وبيشتر آشنا شده وبه آن عادت مي كنند. دسته اي از پدر ومادران ، بي آنكه خود متوجه باشند پيوسته در برابر كودك خود مطالعه مي كنند كودك نيز ناخودآگاه به سوي مطالعه و كتابخواني هدايت مي شود . در اينجا حس تقليد خودنمايي مي كند حسي كه در كودكان بسيار نيرومند است .) خانواده هايي كه هنوز نسبت به مطا لعه غير درسي دانش آموزان به ديد منفي نگاه مي كنند معتقدند كه مطالعه مجلات وكتب غير درسي ، دانش آموزان را از مطالعه مواد درسي باز داشته ومانع آموزش دروس مدرسه اي مي شود .گاهي در مدارس شاهد مراجعه اوليايي هستيم كه از دست فرزندشان به جهت مطالعه كتب ومجلات غير درسي نزد مربيان مدرسه گلايه مي كنند و خواستار نصيحت دانش آموزشان در خصوص مطا لعه كتب درسي هستند ! 2. مدرسه : مدرسه به عنوان دومين مركز تربيتي پس از خانواده ، تاثير به سزايي در تشويق دانش آموزان به مطالعه دارد . اگر در اين محيط زمينه هاي لازم جهت بروز استعداد هاي نهفته دانش آموزان فراهم شود و روش هاي صحيح مطالعه آموزش داده شود شاهد شكوفايي كودكان خواهيم بود .در اين ميان نقش مدير و آموزگاران غير قابل انكار است . تاثيري را كه مدير بر همكاران خود دارد موقعيت تربيتي او را بيشتر نمايان مي كند رفته رفته موضع گيري هاي مثبت يا منفي او ، جنبه سمبل والگو پيدا مي كند و به اندازه نفوذي كه در روح وذهن افراد دارد ، آنها را متاثر كرده وتغيير مي دهد .(تقوي ـ1370 ، صفحه 60 ) آموزگاران ارتباط نزديكتر وبيشتري با دانش آموزان دارند اين ارتباط سبب مي شود تا از يك سو الگوي رفتاري آنها باشنداز سوي ديگر معلم مي تواند اصول صحيح انجام امور مختلف واز همه مهمتر شيوه هاي مطالعه و كتابخواني را به دانش آموزان آموزش دهد . ( ميرهادي – 1355 ، صفحه 119) متاسفانه به ندرت برخي از مربيان مدرسه نيز با ديدگاه اوليايي كه وصف آنها دربالا اشاره شد هم عقيده اند . اينان تبليغات لازم را جهت علاقه مند كردن دانش آموزان به مطالعه كتب و مجلات غيردرسي به عمل نياورده و آموزش هاي لازم در اين زمينه را به آنها نمي دهند و حتي دانش آموزان را از مطالعه منابع غير درسي باز مي دارند . 3. دانش آموزان : كودكان بيشتر سرمشق هايي را مورد تقليد قرار مي دهند كه شبيه خود آنها باشد همسالان مي توانند معلمان كارايي براي تدريس موضوعات درسي باشند .در ميان همسالان ، برخي از آنها به عنوان سرمشق اثر بخش ترندبه طوري كه هر چه ميزان هوش ، موفقيت تحصيلي واجتماعي كودكي بيشتر باشد ميزان تقليد همسالان از او بيشتر خواهد بود (بيابانگرد 1377،صفحه 168) با توجه به نقش الگو پذيري در دانش آموزان نقش معلم ، همسالان ، پدرو مادر، برادر وخواهر به عنوان الگو هاي رفتاري در آموزش امور مختلف بخوبي قابل درك وتامل است . بي شك از دانش آموزي كه اولياي مخالف مطالعات غير درسي داشته باشد نمي توان انتظار علاقه مندي نسبت به مطالعه غير درسي داشت . از طرف ديگر اگر دانش آموز در محيط مدرسه از سوي معلم خود جهت مطالعه كتب درسي و غير درسي آموزش لازم را نديده باشد، طبعا نسبت به مطالعه و كتابخواني حس خوبي نخواهد داشت . گاهي والدين ومربي دانش آموز با مطالعات غيردرسي او مخالف نيستند، اما روش مناسبي را در علاقه مند كردن وي به مطالعه بكار نمي برند و بعضا با روش اجبار مي خواهند دانش آموز را به كتابخواني مشتاق نمايند كه صد البته نتيجه چنين تصميمي پيشاپيش متصور است . درچند سال اخيرشاهد اشتراك بيشتر مجلات رشد در بين دانش آموزان بخصوص در دوره ابتدايي بوده ايم بطور مثال ميزان اشتراك مجله رشد اعم از كودك ، نوآموز و دانش آموز در شهرستان نجف آباد از تعداد 14100 جلد در سال تحصيلي 81 - 1380 به 20200 جلد در سال تحصيلي 83 ـ 1382رسيده است . به راستي اين ميزان افزايش اشتراك در تكميل آموزش هاي مدرسه تاثيرگذار بوده است ؟ چگونه مي توان اثر بخشي مطالعه مجلات رشد را در بين دانش آموزان دوره ابتدايي افزايش داد؟ رسيدن به پاسخ اين سئوالات ما را بر آن داشت تا طي سال 83 -1382 اقداماتي را در دبستان شهيد مرداني امير آباد بكار گيريم كه در زير به آنها اشاره مي شود . از آنجا كه تغيير ديدگاه و هم سو سازي نظرات همكاران در خصوص نقش واهميت مطالعات غير درسي دانش آموزان ، انكار ناپذير بود طي جلسات متعدد شوراي آموزگاران نقش كتابخواني ومطالعه مجلات در بهبود وضعيت درسي دانش آموزان مورد بررسي قرار گرفت . با گذشت چند هفته كليه همكاران تاثير مطالعه مجلات رشد را در بهبود كمي وكيفي دروس مختلف از جمله : فارسي ، املا ، انشا ، علوم ، ديني و… را مورد تاكيد قرار دادند . بدين ترتيب با تصويب شوراي آموزگاران مقرر شد هر ماه يكي از ساعات انشا ، به كتابخواني ومطالعه مجلات رشد توسط دانش آموزان در كلاس اختصاص يابد . پيشرفت هاي حاصل شده در وضعيت كمي وكيفي دروس مختلف دانش آموزان كافي بود تا دانش آموزاني كه خود شاهد پيشرفت هاي بدست آمده بودند ، پدر ومادران را به اهميت ونقش مجلات رشد آگاه نمايند . از سوي ديگرمدير و آموزگاران در جلسات كلاسي در حضور اوليا به اهميت ونقش مطالعه غير درسي و بخصوص مجلات رشد اشاره وتاكيد نمايند. ابتكار ديگري كه در اين زمينه انجام گرفت و تاثير شگرفي به دنبال داشت ، انجام مسابقه ايي از مجلات رشد با تعداد سئوالات محدود بوده است . پيش از توزيع مجلات بين دانش آموزان ، سئوالاتي به تفكيك از مجله رشد نوآموز و دانش آموزطراحي ، تايپ و تكثيرشده و هم زمان با توزيع مجلات به دانش آموزان داده شده تا دانش آموزان ضمن مطالعه مجله ، پرسشنامه اي را كه حاوي سئوالات كوتاه پاسخ است پاسخ داده و در زمان مشخصي به دفترآموزشگاه تحويل نمايند البته قراربراين ا ست كه پس از تصحيح پاسخنامه ها ، يك پنجم دانش آموزاني كه پاسخ هاي صحيح داده اند به قيد قرعه جوايزي را دريافت نمايند . در تهيه و طراحي سئوالات مجله سعي شده تا حس كنجكاوي و دقت دانش آموزان افزايش يابد ضمن اينكه حيطه هاي شناختي (دانش ، درك وفهم ، كاربرد، تجزيه وتحليل وارزشيابي ) مد نظرقرار گرفته است . جوايزي كه به دانش آموزان تعلق گرفته نيز به قيد قرعه مشخص شده است . اين جوايزاز تنوع برخوردار بوده و شامل مداد ، خودكار ، دفتر ، آلبوم ، جامدادي ، كتاب قصه ، مسواك وخمير دندان ، ساعت مچي ، ماشين حساب ، كره جغرافيايي و … بوده است . از آنجا كه سعي شده است سئوالات متنوع ، جذاب ، آموزنده وكوتاه پاسخ باشد و جوايز نيز با در نظر گرفتن نياز وعلاقه دانش آموزان تهيه شود نه تنها دانش آموزان بلكه افراد خانواده آنها نيز به اين مسابقه ومطالعه مجلات رشد علاقه مند شده اند .بطوري كه در حال حاضر تعدادي از افراد خانواده دانش آموزان هم در مسابقه مجلات رشد مدرسه شركت نموده و از خوانندگان مجله دانش آموزان شده و با اين شيوه عملا دانش آموزان و افراد خانواده آنها به مطالعه علاقه مند شده اند . از آنجا كه پذيرش اشتراك مجلات رشد در ابتداي سال ، آنهم بصورت اختياري ونه اجباري صورت گرفت متاسفانه برخي دانش آموزان بنا بر نظر والدين در اين مورد اقدامي را انجام ندادندو در طول سال نيز افزايش اشتراك مجلات رشد امكانپذير نبود يك جلد مجله رشدي كه براي آرشيو كتابخانه مدرسه اختصاص پيدا كرده بود به صورت صفحه صفحه در ويترين حياط مدرسه به نمايش گذاشته شد . با اين كار دانش آموزان بخشي از زنگ استراحت خود را به مطالعه مطالب مجلات مربوط به خود اختصاص داده و ضمن مطالعه ، بازار بحث وتبادل نظر در مورد موضوعات و مطالب مجلات گرم بود . گر چه طراحي و تكثيرسئوالات پرسشنامه مجله رشد نوآموز ودانش آموزوتصحيح واهداي جوايز آنهاوقت گيرو هزينه بر مي باشد اما همكاري نزديك آموزگاران و اعضاي انجمن اوليا ومربيان مدرسه بسياري از مشكلات را مرتفع ساخته است ضمن اينكه مشاهده علاقه مندي دانش آموزان وخانواده ها نسبت به مطالعه وكتابخواني خستگي ناشي از اين كار را بر طرف مي كند . اشتياق دانش آموزاني كه بي صبرانه سراغ مجله شماره بعد را مي گيرند باعث مي شود تا از انجام چنين اقداماتي احساس رضايت و خوشحالي گردد. از آنجا كه انجام اين نوع مسابقه اثرات مفيدي در علاقه مند سازي دانش آموزان و حتي خانواده هاي آنها در دبستان ما داشته است اين طرح جهت اطلاع همكاران مدير وآموزگاران محترم ارسال مي گردد .ضمنا انجام اين برنامه در دوره هاي راهنمايي ومتوسطه نيز مي تواند سود مند بوده موثر واقع شود.