چکیده

 توانمند سازی نیروی انسانی بخش دولت ، افزایش کارآمدی واثربخشی فعالیت ها وتوسعه مهارتها وگسترش دانش شغلی کارکنان متناسب با نیازهای جدید وروبه رشد زمانی محقق می شود که هــرسازمان نیازهای توسعه ای را در سطح فرد وشغل وسازمان شناخته وبا تنظیم برنامه آموزش وبهسازی آنها را بسوی پیشرفت و ترقی سوق دهد .

 امروزه مدیران سازمانها ، آموزش و توسعـه منابع انسانی را از حیاتی ترین وظایف خود در بهسازی سازمان تلقی می کنند بطوریکه بسیاری از سازمانها صرف نظر از نوع ومیــزان تحصیلات رسمی کارکنان خود و با توجه به پیشرفتهای حاصله در علم و همچنین نیازمندیهای شغلی ، دوره های آموزشی متنوع ومداومی را برای آنها در کوتاه مدت تدارک می بینند و با آمـوزش ، دانش ، مهارت و بینش کارکنان خود را ارتقا می بخشند وعملکرد شغلی آنها را با اهداف مورد نظر پیش می برند. در این میان وزارت آمـــوزش و پرورش که بعنوان نهادی بنیادین و نقش آفرین در توسعه و رشد و تکامل افراد و جامعه دارد از دیر باز از این امر مستثنی نبوده وتلاش نمــــــوده است که توانمندی های حرفه ای وتخصصی منابع انسانی خود را در همه سطوح ارتقا بخشیده و آنها را متناسب با نیازها و در زمانهای مختلف هماهنگ نماید .

 از آنجا که آموزشهای قبل از خدمت به دلایل متعددی از قبیل توسعه و گسترش سریع علم وتکنولوژی ، فاصله طولانی بین زمان یادگیری ویاددهی و بسیاری مسائل دیگر ، آنچنان که باید کارآیی ندارد و آموزش از طـــــریق تجارب شخصی نیزبا محدودیت هایی همراه است ، لذا آموزش ضمن خدمت یکی از روشهای متداول و قابل قبول توسعه دانش وتخصص مدیران و کارکنان و معلمان در آموزش و پرورش تلقی می شود چرا که در اثر آموزش ، بینش و دانش و مهارت معلم دچار تحول و دگرگونی شده و با افقهای جدیدی کارش را ادامه خواهد داد .واقعیت این است که در جهان امروز آنچه بیش از همه دارای اهمیت است ، نیروی انسانی است .

 مقدمه

آموزشهای ضمن خدمت کوتاه مـــدت در آموزش و پرورش از دیــــر باز از حساسیت و اهمیت فوق العاده ای برخوردار بوده ودر مقایسه با سایرآموزشها جایگاه ویژه ای از حیث بهبود ارتقا سطح کیفی وتوسعه آگاهی وتوانمند سازی معلمان داشته است .

تغییر ساختار اجرایی نظام آموزشی در آموزش و پرورش وایجاد عــــــــوامل انگیزشی از یک طرف ، ونیاز به هماهنگی وهم سطحی با دنیای علم وتکنولوژی وبه روز نمودن دانش و اطلاعات تخصصی و عمومی از طرف دیگر ، اهمیت وضرورت برگزاری آمـوزشهای ضمن خدمت کوتاه مدت رادو چندان کـــرده ومسئولین را بر آن داشته که همه ســـاله با در نظر گرفتن تمامی نیازمندیهای معلمان و بمنظور ایفای مطلوب وظایف شغلی آنها مجموعه برنامه های آموزشی ضمن خدمت کوتاه مدت را تدوین نموده وبه مرحله اجرا درآورد .

 نگاهی گذرا و اجمالی به روند برگــزاری دوره های آموزش ضمن خدمت کوتاه مدت در گذشته وبررسی کیفیت و کمیت دوره ها نشان می دهد که امروزه میزان علاقمندی معلمان برای شرکت در این دوره ها رشد قابل توجه و چشمگیری داشته است که البته  از عوامل این جهش امتیازات و مزایایی است که برای دوره های کوتاه مدت در نظر گرفته شده است .

 در مجموعه حاضر با توجه به اهمیت موضوع وسوالات بیشماری که برای معلمان پیش می آید ، سعــی شده که همه بتوانند به نوعی با روند اجرایی دوره های آموزش ضمن خدمت کوتاه مدت آشنا شوند مطمئنا  این امر باعث خواهد شــــد که معلمان با بینش و آگاهی کاملتری در دوره های مربوط به رشته شغلی خود شرکت کرده و بیشتر بهره مند شوند .

تعاریف

 آموزش ضمن خدمت :

 به آموزشهایی که کارکنان در مسیر شغلی خود به منظور متناسب ساختن دانش ، مهارت وبینش خــود با نیازهای شغل مــورد تصدی طی می نمایند آموزش ضمن خدمت گفته می شود .

اهمیت برنامه‌ریزی آموزش و پرورش

تعریف برنامه‌ریزی: برنامه‌ریزی فراگردی است مداوم، حساب‌شده و منطقی، جهت‌دار و دورنگر، به منظور ارشاد و هدایت فعالیت‌های جمعی برای رسیده به هدف مطلوب.

آموزش و پرورش: فعالیتی است مداوم، جامع، و برای همه، برای رشد تکامل انسان، غنای فرهنگ و تعالی جامعه. مداوم ! یعنی محدوده زمانی ندارد.      جامع! به همه ابعاد مانند پرورش ارزش‌ها، بینش‌ها، منش‌ها و دانش‌ها می‌پردازد.    برای همه !حقی است مسلم برای تمام افراد.

ابعاد چهارگانه آموزش و پرورش: نیازهای فردی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی.

برنامه‌ریزی آموزش و پرورش و توسعه اقتصادی: به یکدیگر وابسته‌اند. رشد و توسعه اقتصادی به منابع نیروی انسانی نیازمند است و درنتیجه به رشد و توسعه آموزش و پرورش متکی است. هرچه بنیه اقتصادی غنی‌تر شود، فرصت تخصیص منابع و اعتبارات برای آموزش و پرورش فراهم گردد و متقابلاً توسعه اقتصادی به توسعه نیروی انسانی بستگی دارد.

آموزش و پرورش و روابط اجتماعی: آموزش و پرورش جزء حقوق افراد محسوب می‌شود و فرصت استفاده بهره‌مند شدن از تحصیل باید برای همه ممکن باشد. کسانی که از آموزش کافی بهره‌مند نشده‌اند از فرصت ارتقاء و تحرک اجتماعی کمتری برخوردارند.

نظرهای مخالف برنامه‌ریزی: عوامل ایدئولوژیک: بعضی از متفکران با شکل دادن، در قید کردن و به‌طور کلی انحصاری کردن آموزش و پرورش مخالف هستند.

عوامل اداری و فنی: 1- نقص مدل‌های برنامه‌ریزی.  2- کمبود و نقص اطلاعات و آمار.

3- مشکلات پیش‌بینی آینده.   4- تغییرات عوامل محیطی    5- اشتباه‌های برنامه‌ریز

نظرهای موافق برنامه‌ریزی:

عوامل ایدئولوژیک: آموزش و پرورش برای افزایش کارایی و بهره‌برداری افراد، برای غنای فرهنگی و اعتلای کیفیت زندگی ضروری است. بقاء رشد و کمال انسانی و اجتماعی به آموزش و پرورش متکی است.

عوامل اداری و فنی: برنامه‌ریزی متضمن داشتن هدف است- برنامه‌ریزی متضمن هماهنگی فعالیت‌هاست- برنامه‌ریزی متضمن افزایش بازده کار است.

نتیجه‌گیری این که برنامه‌ریزی آموزش و پرورش نقص‌هایی دارد مثلاً اگر بدآموزی می‌کند باید آن را اصلاح کرد و خلاق ساخت و به تدریج نقایص را برطرف کرد.

فصل دوم

سیر و تحول و تکامل برنامه‌ریزی آموزش و پرورش

تعریف برنامه‌ریزی آموزش و پرورش: این نوع برنامه‌ریزی با مشخص ساختن هدف‌ها و اولویت‌های آموزشی کشور و کشیدن نقشه و طرح‌هایی برای رسیدن به آن هدف‌ها سروکار دارد.

تعریف یوتسکو برای برنامه‌ریزی: برداشتی است منطقی و علمی برای حل مسائل آموزشی و فراگردی است مداوم شامل اطلاعات و عملیات مرتبط. الف) روش ساختن هدف‌های آموزش و پرورش، ب) شناسایی وضع کنونی، پ) سنجیدن شقوق مختلف، ت) پیاده کردن برنامه.

انواع برنامه‌ریزی آموزش و پرورش:

فهرست: