چکیده

 افت تحصیلی یکی از مشکلات نظام‌های آموزشی است، وهر سال مقادیر معتنابهی از امکانات مالی ونیرو های انسانی، آموزشی وپرورشی به این معضل اختصاص داده می‌یابد از آنجا که افت تحصیلی با نظام آموزشی، فرهنگی، اجتماعی و خانوادگی جامعه  ارتباط تنگاتنگی دارد، بررسی آن مستلزم دقت نظر و ارزیابی دقیق عوامل عدیده ای است.

بسیاری از افراد افت تحصیلی را به معنای ناتوانی دانش آموز در یادگیری مواد درسی می‌دانند. بدون شک این تصوری نادرست است ناتوانی کودک در فراگیری دروس ممکن است از توانایی‌های ذهنی محدود و ضعیف ناشی شود در حالی که افت تحصیلی به معنای نزول از یک سطح بالاتر به سطحی پایین تر در تحصیل و آموزش است.

مشاهده این گونه افت وخیز ها در عملکرد تحصیلی دانش آموزان، ما را به بررسی علل ان فرا می‌خواند. از آنجا که نظام آموزش وپرورش یکی از سازمان‌ها و نهادهای پر هزینه کشور است و نیز به دلیل ارزش حیاتیان در تأمین و تربیت نیروی انسانی ماهر ومتخصص جامعه و بطور کلی اعتلای فرهنگی و اقتصادی کشور، بررسی دلایل افت تحصیلی و روش‌های مقابله با آن، می‌تواند از به هدر رفتن سرمایه‌های مادی  ومعنوی مردم و مسئولان پیشگیری کند و به کارایی هر چه بیشتر افراد جامعه بینجامد.

مقدمه

 بسیاری از افراد افت تحصیلی را به معنای ناتوانی دانش آموز در یادگیری مواد درسی می‌دانند. بدون شک این تصوری نادرست است ناتوانی کودک در فراگیری دروس ممکن است از توانایی‌های ذهنی محدود و ضعیف ناشی شود در حالی که افت تحصیلی به معنای نزول از یک سطح بالاتر به سطحی پایین تر در تحصیل و آموزش است.

به منظور تمایز این قبیل ناتوانی‌ها و افت تحصیلی، ارائه تعریفی از افت تحصیلی لازم وضروری است افت تحصیلی به "کاهش عملکرد تحصیلی دانش آموز از سطحی رضایت بخش به سطحی نامطلوب گفته می‌شود". توجه به تعریف فوق نشان می‌دهد که مقایسه وسنجش سطح عملکرد تحصیلی قبلی وفعلی دانش آموز  بهترین شاخص از  افت تحصیلی است فرض کنید که دانش آموزی در مدرسه دروس خود را به خوبی فرا می‌گیرد و حتی در بعضی درس‌ها بسیار موفق و ممتاز است اما پس از مدتی سطح نمرات او نزول می‌کند در اینجا برای معلم و اولیا این سؤال پیش می‌آید که علت این افت تحصیلی چیست و چه علت یا عللی موجب شده تا عملکرد تحصیلی دانش آموز تنزل یابد؟

تحقیقات انجام‌شده نشان می‌دهد در کشور ما شکست تحصیلی زیاد و پرحجم بوده و از همان سال اول ابتدایی گریبانگیر برخی از دانش‌آموزان می‌شود. تحلیل‌های آماری نشان می‌دهند که این پدیده در ایران نیز همانند سایر جوامع گزینشی بوده و همه طبقات به یک نسبت با آن مواجه نیستند. این امر در مناطق محروم و روستایی و در میان حاشیه‌نشینان شهرها بسیار عمیق‌تر است.

متأسفانه گهگاه در ارائه آمار و ارقام، دقت لازم صورت نمی‌گیرد تا میزان و حجم واقعی معضلات آموزشی و فرهنگی مشخص گردد. وقتی در مواردی مانند مسئله بیسوادی آمار متفاوتی از 22 تا 32 درصد ارائه می‌شود، چگونه انتظار داریم برنامه‌ریزی درستی در این مورد بنماییم. متأسفانه بدتر از این، پاک کردن صورت مسئله، به جای حل مسئله در بحث افت تحصیلی قابل تأمل است. یعنی به جای مردودی و تجدیدی، اجازه تکرار امتحان در نوبت‌های متوالی را به معنی کاهش افت تحصیلی بیان می‌کنند.

شناخت علل فردی، اجتماعی از یک‌طرف و علل ساختاری و آموزشی نظام تعلیم و تربیت از طرف دیگر مسائل را پیچیده‌تر کرده است. بدین منظور برای کاهش افت تحصیلی می‌توان از تغییر و نوآوری آموزش در عرصه تربیت هنر، نظام ارزشیابی، روش‌های تدریس، مشارکت اولیاء، و سبک‌های مدیریت مدارس استفاده کرد.

 بیان مسئله

اینجانب علی اکبر خلیلی، دارای لیسانس علوم تجربی، مدیر آموزشگاه نمونه دولتی علامه طباطبایی، مدت 22 سال است که در نظام تعلیم و تربیت این مملکت مشغول به خدمت می‌باشم. آموزشگاه مورد پژوهش، آموزشگاه علامه طباطبایی در شهرستان علی آبادکتول استان گلستان واقع شده است.

موضوع بحث من در مورد یکی از دانش آموزان مدرسه به نام میثم است که اکنون در کلاس سوم راهنمایی است. میثم در کلاس دوم راهنمایی، دانش آموز درس خوان و کوشا، با نمرات بسیار خوب مؤدب و صبور و... کلاس بود که معلمان از او بسیار راضی بودند اما امسال نسبت به سال قبل، از نظر درسی و رفتاری تغییر کرده است.

در انجام تکالیف و حل تمرینات تنبلی می‌کرد و تمرینات را بی دقت یا حل نکرده در دفترش می‌نوشت از نظر رفتاری هم پر حرف و پرخاشگر شده و در برخورد با معلم و دوستان همکلاسی‌اش هم رفتار مناسبی نداشت.

 جمع آوری اطلاعات

موضوع را در شورای مدرسه مطرح کردم. نظر معلمان سالهای قبل او را جویا شدم:

نظر دبیر ادبیات پایه دوم: میثم پارسال نسبت به درس بسیار علاقه نشان می‌داد مخصوصاً شعرها را خیلی با احساس و زیبا می‌خواند.

نظر دبیر انگلیسی پایه سوم: میثم یکی از دانش آموزان خوب کلاسم بود و من به داشتن چنین دانش آموزی افتخار می‌کردم حتی به عنوان سر گروه در کلاس از او کمک می‌گرفتم اما امسال به گفته بچه‌ها همکاری نمی‌کند و در نمراتش افت زیادی ایجاد شده مخصوصاً از نظر رفتارهم تغییر کرده و شلوغ بی ادب شده است.