فایل ورد قابل ویرایش

توضیحی مختصر از متن فایل  :

مقدمه

شاهنامه در عين اينكه يك اثر سياسي – تاريخي است ، جاي بالنسبه زيادي به مناسبات زن و مرد ، عروسي ها و عشق بازي ها داده وچندين رمان بزرگ عشقي را نيز در بر گرفته است .منظور از پرداختن به اين مسايل چه بوده است ؟ مناسبات زن و مرد  رااز چه زاويه اي مطرح كرده است ؟ متاسفانه تا كنون اين سؤال ذهن پژوهشگران را به خود مشغول نكرده و داستان هاي عشقي شاه نامه بيشتر « گريز» هاي عاشقانه تلقي شده است كه چندان هم به اصل كتاب مربوط نيست . درحالي كه همه داستان هاي شاهنامه با انديشه اصلي راهنماي آن پيوند ارگانيك دارد و در خدمت آن است . شاهنامه گلچيني از حوادث و روايات پراكنده نيست .و اثري است منسجم و هدفمند . و اگر فردوسي داستاني را در آن وارد كرد ه ،ميان اين داستان ومجموع كتاب رابطه محكمي بر قرار كرده است .حتي داستان « اكوان ديو» كه جدا از متن مي نمايد .به هر صورت به كل كتاب جوش خورده است .

بدون ترديد يكي از هدف هاي فردوسي جمع آوري داستان هاي باستاني بوده و لذا بسياري از قصه ها ي نوشته وننوشته را بر مبناي كار خود قرار داده است . ولي فردوسي بسياري از داستان هاي باستاني را كه همانوقت در دسترس داشته نياورده و از انواع روايت هاي موجود روايت معيني را بر گزيده و هر داستان را در متن حوادث جا داده و با مجموعه كتاب يك پارچه كرده است . براي انجام همه اين كارها بايد معيار و منطقي در كار باشد .

به نظر ما معيار گزينش داستان هاي عشقي و منطقي كه آن ها را با مجموعه شاهنامه پيوند مي دهد ، بينش سياسي فردوسي است . مناسبات زن و مرد در شاهنامه ،جدا از مجموعه حوادث نيست . آيينه اي است كه جوانب ناشناخته و يا كم شناخته از سيماي قهرمانان را منعكس كرده و ما را به درك كامل تر آنان هدايت مي كنند . در رابطه با زنان ،خصوصيت دروني مردان بهتر  نمايانده مي شود.

زن و عشق در شاهنامه از انديشه اصلي آن – نبرد حق با باطل – جدا نيست . داستان هاي عشقي شاهنامه به طور كامل در خدمت اين انديشه است ؛ مناسبات بيداد گران با زنان از ريشه با مناسبات دادگران با زنان تفاوت دارد . بيداد گران اينجا نيز بيداد گرند و حماسه ‍آفرينان در عرصه عشق نيز بزرگوار و سرا فرازند .

مناسبات شاهان با زنان در شاهنامه

براي اينكه موضوع دقيقتر روشن شود ابتدا نظري كلّي به مناسبات زن ومرد در شاهنامه مي اندازيم . درشاهنامه 36 بار رابطه زن و مرد به مثابه ي چاشني داستان ها آمده كه تنها در چهار  مورد عشق ها ي بزرگ آفريده است .

در بيشتر موارد شاهان و شاهزادگان ، در رابطه با زن عشقي در ميانه نداشته اند. مناسبات آنان با زنان مناسباتي است خشن ، شهواني ، تابع حسابگري هاي كوته نظرانه سياسي و مالي و در بهترين حالت « سجل احوالي ». آنان عاشق نمي شوند ،از روي غرض و شهوت زنان زيبا را در هر جا سراغ كنند، تصاحب مي كنند . دختران شاه مغلوب را از پدر و مادر جدا كرده ،به زور به حرمسراي خود مي فرستند. زن براي آنان غرامت جنگي است . و آنگاه كه از راه مناسبات عادي و ناسوتي كاسبكارانه ، خواستگار مي فرستند ، وزني را به نكاح خود يا فرزند خويش در مي آورند ، هدفشان كسب امتيازات سياسي وقدرت نمايي است . آنان درعروسي هفت شبانه روز جشن مي گيرند و دينار مي ريزند . اما قلب بزرگي ك مأمن عشقي پاك باشد ندارند قلدري خود محور بيني و خود كامگي آنان در مناسبات با زنان هم به خوبي آشكار است . زن آيئنه اي  است كه درآن عميق ترين خصلت هاي مرد را مي توان ديد . براي روشن شدن موضوع نمونه هايي مي آوريم .

فريدون كه با قيام توده مردم به شاهي رسيده ، از همان زماني كه جاي خود را محكم كرده ، خود را تافته حدا بافته اي مي داند . وقتي مي خواهد براي سه پسرش زن بگيرد ،يكي از  دربار يان را به نام جندل ، گرد جهان مي گرداند كه دختراني از « نژاد مهان » و سزاوار اين سه پسر كاكل زري و خسرو نژادش پيدا كند :

فريدون از آن نامداران خويـش    يكي را گرانمايه تر خواند پيش

كجا نام او جنــدل پر هنــــر       بهر كــار دلسوز بر شاه بــر

بدو گفت بر گرد گرد جهــــان      سه دختر گزين از نژاد مهــان

سه خواهر زيك مادر و يك پدر    پري چهره و پاك خسرو گهـر

به خوبي سزاي سه فرزند من      چنان چون بشايد به پيوند من

خواستگار گري كه فريدون انتخاب كرده و به گردجهان فرستاده و در سر تاسر جهان واز جمله ايراني زني لايق فرزنداني فريدون پيدا نمي كند ،مگر سه دختر شاه يمين كه تازي اند