فایل ورد قابل ویرایش

توضیحی مختصر از متن فایل  :

علت و معلول

نمی‏خوانند و احيانا آنرا " معد " می‏خوانند . ولی علماء علوم طبيعی حتی‏
در موردی كه رابطه ميان دو چيز صرفا رابطه تحريك و تحرك است كلمه علت‏
اطلاق می‏كنند . علهذا در اصطلاح علماء طبيعی ، بنا علت خانه است زيرا بنا
به وسيله يك سلسله نقل و انتقالها بالاخره منشأ ساختن يك خانه شده ، ولی‏
علماء علم الهی هرگز بنا را علت خانه نمی‏خوانند ، زيرا بنا به وجود
آورنده خانه نيست ، بلكه مصالح خانه قبلا وجود داشته است و كار بنا فقط
اين بوده كه به آنها سازمان داده است . همچنين پدر و مادر نسبت به‏
فرزند بر حسب اصطلاح علماء علوم طبيعی علت شمرده می‏شوند ولی بر حسب‏
اصطلاح فلسفه ، آنها " مقدمه " ، " معد " و " مجرا " ناميده می‏شوند
، علت شمرده نمی‏شوند .

مسأله ديگر در باب علت و معلول اين است كه سلسله علل ( البته علل به‏
اصطلاح فلاسفه نه علل به اصطلاح علمای طبيعی ، يعنی علل وجود نه علل حركت )
متناهی است و محال است نامتناهی باشد ، يعنی اگر وجود يك شی‏ء ، صادر
از علتی و قائم به علتی باشد و وجود آن علت نيز قائم به علت ديگر ، و
وجود آن علت نيز قائم به علت ديگر باشد ممكن است هزارها و ميليونها و
يا ميلياردها علت و معلول به اين ترتيب هر كدام صادر از ديگری باشد و
بالا برود ، ولی در نهايت امر به علتی منتهی می‏گردد كه آن علت قائم‏
بالذات است و قائم به علتی ديگر نيست زيرا تسلسل علل غير متناهيه محال‏
است . فلاسفه ، براهين زيادی اقامه می‏كنند بر امتناع تسلسل علل غير
متناهيه ، و اين تعبير را مخفف می‏كنند و می‏گويند : تسلسل علل محال است‏
. و غالبا تعبير را از اين هم مخفف‏تر می‏كنند و می‏گويند تسلسل محال است‏
و البته مقصود اين است كه تسلسل علل غير متناهيه محال است .
كلمه تسلسل از ماده " سلسله " است كه به معنی زنجير است . پس‏
تسلسل يعنی زنجيره شدن علل غير متناهيه . فلاسفه ، نظام و ترتيب علل و
معلولات را به حلقات زنجير كه به ترتيب پشت سر يكديگر قرار گرفته‏اند ،
تشبيه كرده‏اند .