چکیده

در هر اجتماع علمی سازمان‌هایی وجود دارند که برای تقویت آن اجتماع علمی نقش‌های متعددی را ایفا می‌کنند. تربیت دانش آموزان که در آغاز ورود به اجتماع بزرگ انسان‌ها هستند از حساسیت ویژه ای برخوردار است.

دراین دوره که بعنوان اساس دوره‌های بالاتر آموزشی است، دانش آموزان تجربیاتی کسب می‌کنند که درصورتیکه مرتبط با هم ودر ارتباط با مسائل شخصی واجتماعی باشد، برانگیزاننده، سودمند وموثر خواهد بود ویادگیری مادام العمررا به همراه خواهد داشت. یکی از فعالیت‌هایی که به اهداف این دوره یاری می‌رساند، فعالیت‌های گروهی است.

با عنایت به رویکردهای جدید آموزش وپرورش نظیر مدیریت مبتنی بر مشارکت ومناسبات انسانی، تمرکز زدایی ومدرسه محوری در نظام آموزش وپرورش، جلب مشارکت عملی وحضور فعال دانش آموزان در فرایند تصمیم سازی وتصمیم گیری وامور اجرایی دبیرستان بیش از پیش مورد توجه قرار گرفته است.

مقدمه

در بند 7 اصل شورای دانش آموزی آمده است که:

«در مدارس به عنوان آموزش عملی وبرای پرورش روحیه همکاری وتعاون وهمفکری وسعه صدر، تشکیل شورای دانش آموزی مورد تاکید قرار گیرد، این شوراها عملاً در تنظیم جریان امور دبیرستان وهدایت پاره ای از فعالیت‌های خاص دانش آموزان علاوه بر نقش آموزشی می‌توانند جنبه اجرایی نیز داشته باشند»(فرهمندیان وهمکاران، 1383).

 بدیهی است اگر به دانش آموزان فرصت اندیشیدن، ابراز وجود ومداخله مؤثر در امور مربوط به خودشان داده شود، موجب عزت نفس وارتقاء شخصیت آنان ومسئولیت پذیری بیشتر وفعالیت خود انگیخته ومسئولانه آنان خواهد شد. در این راستا تشکیل شورای دانش آموزی در مدارس ونگرش مثبت وبرخورد مسئولانه دست اندر کاران تعلیم وتربیت وکارشناسان نسبت به اجرای این طرح، زمینه درونی ساختن فرهنگ مشارکت ومشارکت پذیری در دانش آموزان وتحولی کار ساز در نظام اجرایی وتصمیم سازی آموزش وپرورش فراهم می‌سازد. کسب آمادگی وآگاهی های لازم برای همزیستی، هم اندیشی، پذیرش تنوع دیدگاه‌ها وتحمل آراء وعقاید دیگران، مشارکت در امور یادگیری مهارت‌های زندگی از جمله اهدافی هستند که از مجرای شوراهای دانش آموزی تحقق می‌پذیرند. ولازمه دستیابی به اهداف مورد نظر برخورداری از مدیریت مشارکت جویانه در سطوح مختلف آموزش وپرورش، اتخاذ سیاست‌های مدبرانه در سازماندهی ونظارت مستمر بر برنامه‌ها واهتمام عملی در تقویت، توسعه وگسترش شوراهای دانش آموزی مدارس می‌باشد.

بیوگرافی

اینجانب ………….، سابقه ……… سال خدمت در ارگان مقدس آموزش وپرورش را دارم. در سال تحصیلی 92-91 نیز با عنوان معاون آموزشگاه ……… واقع در شهرستان …………. استان …….. مشغول به کار بودم.

اهداف پژوهش

1- بررسی نقش عوامل فردی تأثیر گذار بر مشارکت دانش آموزان در اداره امور دبیرستان از طریق شورای دانش آموزی (انگیزه، علایق ووضعیت تحصیلی دانش آموزان).

2- بررسی نقش زمینه خانوادگی دانش آموزان در مشارکت آن‌ها (سطح سواد والدین، سطح درآمد وپیگیری وضعیت تحصیلی فرزندان).

3- مقایسه عوامل فردی وزمینه خانوادگی تاثیرگذار بر مشارکت دانش آموزان دراداره امور دبیرستان

متدولوژی تحقیق

این تحقیق به شیوهٔ کیفی انجام گردیده است. در این دسته از تحقیقات، ضمن تنظیم مصاحبهٔ ساختارمند، پژوهشگر با ذهنیت خود به تحقیق شکل می‌دهد وسعی در درک افراد مورد تحقیق دارد وبه دنیای آن‌ها وارد می‌شود ودربسیاری موارد خود را به جای آن‌ها قرار می‌دهد (مارشال و رأس من، 1377). با انتخاب روش تحقیق کیفی در این مطالعه، فرصت مشاهده جزئیات و مستند سازی پدیده مورد مطالعه ایجاد شد. مزیت داده‌های جمع آوری شده از این طریق نسبت به نظرخواهی‌های انجام شده در قالب پرسشنامه‌های مقیاسی، براین است که امکان آشنایی با فرایندهای رسیدن به یک پاسخ را برای پژوهشگر ایجاد می‌کند (همان منبع). لذا بینش وبصیرت پژوهشگر در این دسته از تحقیقات منجر به شرح وبسط سیستم پیچیدهٔ اجتماعی می‌گردد.

جامعه، نمونه و روش نمونه گیری

 نمونه معرف از مدارس مقطع شهرستان می‌باشد. روند انتخاب به این شکل بود که درجریان جلسه انجمن اولیاء ومربیان، با معاونان مدارس مذکور صحبت گردید و از آن‌ها خواسته شد که در جریان برگزاری انتخابات شوراهای دانش آموزی در فرایند تحقیق مشارکت نمایند. دعوت از معاونان برای مشارکت در مطالعه با استقبال گرم آن‌ها مواجه گشت. لذا با معاونان مدارس نمونه و دو گروه از دانش آموزان (داوطلبان عضویت در شورای دانش آموزی و افراد شرکت کننده در انتخابات)، مصاحبه‌های ساختاری هدفمندی انجام شد و یک هفته بعد از انتخابات نیز مصاحبه‌هایی با منتخبین شوراهای دانش آموزی مدارس مذکورصورت گرفت.

روش تجزیه وتحلیل داده‌ها

برای تجزیه وتحلیل داده‌ها، ابتدا پاسخ‌های داده شده به هر سؤال جداگانه نوشته شدند، سپس طبق توصیه استراوس وکوربین زمینه‌های ظاهرشده در هردسته از پاسخ‌ها، شناسایی گشتند، آنگاه باجمع بندی آن زمینه‌ها، موارد زیر مشخص شدند:

الف) نقش عوامل فردی تاثیرگذاربرمشارکت دانش آموزان دراداره امور دبیرستان از طریق شورای دانش آموزی (انگیزه، علایق ووضعیت تحصیلی دانش آموزان).

ب) نقش زمینه خانوادگی دانش آموزان درمشارکت آن‌ها دراداره امور دبیرستان (سطح سواد والدین، سطح درآمد وپیگیری وضعیت تحصیلی فرزندان).

ج) مقایسه عوامل فردی وزمینه خانوادگی تاثیرگذار بر مشارکت دانش آموزان دراداره امور دبیرستان در بین مدارس عادی (دولتی)، غیرانتفاعی وشاهد دختران وپسران دوره.

ضرورت واهمیت شورای دانش آموزی

          یونیسف، مشارکت کودکان در مورد موضوعهای مربوط به آن‌ها از سالهای نخست زندگی رافرصتی می‌داند که آنان را از هرج ومرج طلبی، آسیب پذیری وسلطه پذیری مصون نگه می‌دارد ومی تواند نسلی از جوانان را که راجع به حقوق خود ودیگران احساس احترام و دلمشغولی بیشتری می‌کنند تربیت کند. همچنین یونیسف در گزارش خود می‌افزاید که در راندن کودکان به کنار، خطر سقوط جدی وجود دارد وقتی کودکان راازفرایند تصمیم گیری خارج کنید وفرصت های لازم برای مداخله سازنده آنان را در موضوعات مؤثر بر زندگیشان فراهم نسازید، کودکان فاقد توانایی ومهارتهای حیاتی در رشد ونمو خود در بزرگسالی می‌شوند (کامکار، 1382).

تشکیل شورای دانش آموزی مدارس، بستری مناسب برای پاسخگویی به بخشی از نیازهای دانش آموزان است. برخی عوامل انگیزشی موجود برای همکاری ومشارکت دانش آموزان در شورای دانش آموزی به شرح زیر است: